(sin. John-ova bolest)                                                                                           Opširnije o paratuberkulozi možete pročitati OVDE.

 

 

Paratuberkuloza je hronična, neizlečiva zarazna bolest domaćih i divljih preživara, a manifestuje se granulomatoznom upalom creva sa povremenom ili stalnom dijarejom, progresivnim mršavljenjem, smanjenjem produktivnosti, anemijom, hipoproteinemijom i dr. Oboljenje može da se javi i kod nekih ne preživara kao što su lisica, kunić, ptice i ne ljudski primati. Oboljenje može da nanese velike ekonomske gubitke u stadu zbog smanjenog prirasta, pada mlečnosti, smetnji u reprodukciji i zbog prijemljivosti životinja na druge infekcije. Bolest je dugog toka i na kraju dovodi do kaheksije i uginuća.  

 

Etiologija

 

Uzročnik bolesti je gram-pozitivna štapićasta bakterija Mycobacterium avium subsp. paratuberculosis koja pripada porodici Mycobacteriaceae i rodu Mycobacterium. Mikobakterije ne poseduju endotoksine, egzotoksine i histiolitičke enzime kao ostale bakterije, već se njihova patogenost ogleda u sposobnosti da izbegnu ubijanje od strane makrofaga i sposobnosti da izazovu  IV tip hipersenzitivne reakcije (kasni tip preosetljivosti organizma) koji dovodi do oštećenja tkiva u kojima se nalaze mikobakterije.

 

 

Epizootiologija

 

Paratuberkuloza je bolest  svetske distribucije, a kod nas je bolest prvi put  otkrivena 1995. godine u jednom  stadu ovaca, a zatim i kod goveda 2001. godine serološkim ispitivanjima. Zaraza se unosi u stado inficiranim životinjama, a infekcija se primeti nakon nekoliko meseci ili godina na većem broju životinja. Infekcija  nastaje uglavnom kod mladih životinja jer su one najosetljivije na infekciju dok se klinička slika ispoljava tek nakon više meseci. Osnovni izvor infekcije je feces bolesnih životinja u kome uzročnik može ostati infektivan 11 meseci. Izvor uzročnika može biti kolostrum i mleko obolelih životinja. Infekcija nastaje peroralnim unosom uzročnika putem  hrane ili vode  koja je kontaminirana uzročnikom,  a postoji i mogućnost intrauterine infekcije. Starija goveda su relativno rezistentna na infekciju. Postoji mogućnost permanentnog zaražavanja. Bolest je neizlečiva ali može da se zaleči tj. da se uklone simptomi bolesti, ali pojava recidiva je sigurna. Oboljenje se javlja kod goveda starosti 2 do 6 godina, najčešćee za vreme početka prve i druge laktacije.

 

Patogeneza

 

Nekoliko dana nakon infekcije nastupa faza multiplikacije uzročnika u zidu tankog creva. Zavisno od rezistencije ova infekcija može biti eleminisana ili životinja ostaje inficirana ali ne pokazuje znake bolesti. Prisustvo uzročnika u tkivnim makrofagama izaziva imunološki odgovor. Zbog propadanja makrofaga i prisustva mikobakterija nastaje granulomatozna upala i patološke lezije bez ulceracija u sluznici creva, a najčešće u ileumu.

 

Klinička slika

 

Oboljenje se javlja sporadično i najčešće u goveda starosti 2 do 6 godina. Inkubacija bolesti je dve i više godina. Oboljenje je hroničnog toka bez poremećaja opšteg stanja organizma. Feces obolelih goveda je mek i homogen bez sluzi i krvi. Proliv je u početku bolesti intermitentan, a kasnije sve učestaliji dok ne postane permanentan. Proliv se ređe javlja kod malih preživara. Životinja progresivno mršavi. Kod malih preživara može doći do ispadanja dlake odn. vune. Smanjuje se produkcija mleka kod životinja i dlaka životinje postaje grublja. Može doći do razvoja intramandibularnog i / ili ventralnog edema zbog hipoprotinemije, a otok  nestaje kad se proliv pojavi. Retko se javljaju abortusi. Kod drugih preživara bolest je hronična i javlja se mršavljenje. U endemskim područjima bolest se retko ispoljava sa kliničkim simptomima, većina životinja eleminiše infekciju ili postanu asimptomatski nosioci. Smrtnost iznosi oko 1 do 10% u obolelim zapatima, a 50% životinja u zapatu može biti latentno inficirano. Smrt nastaje usled dehidracije i kaheksije životinje. Ako se simptomi jednom pojave, paratuberkuloza je progresivna i završava uginućem.

 

Dijagnoza

 

Dijagnoza bolesti se postavlja na osnovu patolomorfološkog i patohistološkog nalaza kod uginulih životinja, a za vreme života bakteriološkim, serološkim i alergološkim metodama.
Identifikacija uzročnika se vrši mikroskopski, kulturelno i PCR metodom (ispitivanje DNK). Postoji nekoliko seroloških testova za otkrivanje antitela protiv M. avium subsp. paratuberculosis. Najčešće se koriste RVK, AGID i ELISA. Serološka dijagnostika je otežana zbog specifičnosti i osetljivosti testova za detekciju antitela. Alergološki test sa Johninom je nespecifičan jer daje pozitivne reakcije i sa drugim mikobakterijama.

 

Terapija

 

Ne sprovodi se. Terapija bi podrazumevala upotrebu više vrsta antibiotika i trajala bi više meseci što je ekonomski neopravdano.

 

Profilaksa

 

Programi kontrole paratuberkuloze baziraju se na smanjenju transmisije agensa na prijemčive životinje, eliminaciji inficiranih životinja, sprovođenju zoosanitarnih mera i vakcinaciji.

 

Piše : dr vet.med Miroslav Radić

 

Literatura:

 

Đukić B., Aleksić.V.Z.,(2001): Sudska veterinarska medicina-bolesti i mane životinja,Beograd,2001.
M. Donald Mc Gavin., James F. Zachary., Grabarević Ž., specijalna veterinarska patologija, prema četvrtom američkom izdanju, Varaždin, 2008
Trumić P., Zaraze domaćih životinja, II specijalni deo, Beograd 1962.

 

Izvori sa interneta:

 

http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=14652876
http://agri.bfro.uni-lj.si/drobnica/postojna96/PISLAK.html
http://scindeks.nb.rs/article.aspx?artid=0350-24570506507J〈=sr
http://www.paratuberculosis.net/
http://en.wikipedia.org/wiki/Mycobacterium_avium_subspecies_paratuberculosis
http://www.mad-cow.org/00/paraTB.html
http://ibdcrohns.about.com/od/crohnsdisease/a/map.htm
http://www.denniskunkel.com/DK/Bacteria/22141C.html
http://www.answers.com/topic/johne-s-disease
http://www.teara.govt.nz/en/diseases-of-sheep-cattle-and-deer/4/2
http://ucanr.org/repository/CAO/landingpage.cfm?article=ca.v058n03p137&fulltext=yes