Promene položaja sirišta (Dislocatio abomasi)

Promena položaja sirišta na levu stranu
(lat. Dislocatio abomasi sinistra, engl. Left displaced abomasum)

 

 

Dislokacija sirišta je stanje kod kojeg dolazi do promene položaja pravog želuca (sirišta) iz njegovog normalnog položaja na levu ili desnu stranu trbuha i dorzalnije. Levostrana dislokacija sirišta je dosta češća (preko 85% slučajeva) i kod nje dolazi do pomeranja sirišta u kaudodorzalom pravcu između buraga i trbušnog zida i može da dosegne do visine gladne jame. Oboljenje se najčešće javlja nakon teljenja, zatim pre teljenja i češće kod krava starosti 3 do 8 godina nego kod prvotelki, a postoji i rasna predispozicija za nastanak oboljenja tako da se oboljenje najčešće javlja kod goveda holštajn-frizijske rase i isočnofrizijske rase. Oboljenje se češće javlja u periodu od oktobra do aprila.

 

Slika: 

http://www.merckvetmanual.com/mvm/index.jsp?cfile=htm/bc/21802.htm

 

 

Etiologija i patogeneza

 

 

Etiologija bolesti je multifaktorijalna, a dislokacija nastaje kao posledica hipotonije sirišta i nakupljanja gasa u njegovom fundusnom delu. Faktori koji dovode do hipotonije i dislokacije sirišta su mnogobrojni: genetska predispozicija, graviditet, teško teljenje, puerperalne infekcije, mastitisi, hipokalcemija, razna opšta i organska oboljenja, štalsko držanje krava, nagle promene ishrane, neizbalansirani obroci i dr.
Zbog hipotonije i nakupljanja gasa u sirištu ono se pomera na levu stranu u kaudodorzalnom pravcu i smešta između buraga i trbušnog zida, prolazak hrane je onemogućen pa se sirište sve više nadima. Bolest je često praćena acetonemijom i ketonurijom. U slučaju da bolest traje duže nastaje hipohloremija i metabolička alkaloza. Životinja je sa znacima dehidracije.

 

Klinička slika

 

 

Bolest ima subakutan ili hroničan tok i retko dolazi do spontanog izlečenja. Kod životinja se najpre primećuje smanjen, promenjen ili potpun nedostatak apetita, zatim smanjena mlečnost i postepen ili nagli gubitak telesne mase. Životinja ne uzima koncetrat već samo seno i vodu. Zbog ne uzimanja hrane često nastaje ketoza koja može prikriti pravu sliku bolesti.
Pokreti buraga mogu biti normalni ili smanjeni, može nastati opstipacija, a ako ima izmeta on je smrdljiv, pastozan i tamne boje ili grudvast. Ponekad se u gladnoj jami iza rebara uočava poluloptasto izbočenje. Leđa životinje mogu biti pogrbljena, a oči upale zbog dehidracije.
Ako se životinja medikamentozno leči može preživeti nekoliko nedelja, a zatim nastaje uginuće zbog opšte iscrpljenosti organizma. Bolest se često komplikuje (masna distrofija jetre, peritonitis, perforacija ulkusa sirišta).

 

Dijagnoza

 

 

Iskusan veterinar lako postavlja dijagnozu dislokacije sirišta na osnovu anamneze i kliničkog pregleda. Kod svih indigestija goveda treba pregledati životinju na dislokaciju sirišta, naročito obratiti pažnju na auskultatorni nalaz timpaničnog zvuka na levoj gladnoj jami i delu abdomena koga pokriva grudni koš iza kaudalne granice pluća. Ako se na oba područja čuju šumovi buraga isključuje se dislokacija sirišta.
Auskultacija se vrši u zadnjem međurebarnom postoru, na polovini njegove visine ili nešto distalnije. Pri auskultaciji je potrebno kuckati prstima ispod i iznad mesta auskultacije i osluškivati zvukove. U slučaju dislokacije sirišta čuje se timpaničan i metalni zvuk.
Pored ovih zvukova auskultacijom se može čuti zvuk padajuće kapi na delu abdomena koga pokriva grudni koš. Zvuk padajuće kapi se naročito čuje ako se zid abdomena protrese. Auskultacija ponekad traje i do 10 minuta.

Pogledaj video:

 

Terapija

 

Jedini pravi pristup lečenju je hirurški zahvat pri kojem se dislocirano sirište oslobodi gasova, vrati na svoje mesto i pričvrsti šavom za trbušni zid (omentopeksija). Životinje se u 90% slučajeva potpuno i brzo oporave nakon operacije.
Konzervativni metod lečenja podrazumeva valjanje životinje preko leđa sa leve na desnu stranu gledano iz kaudalnog profila životinje. Pri leđnom položaju vrši se duž levog rebarnog luka snažno potiskivanje abdominalnog zida uz pokretanje tela nekoliko puta udesno-ulevo. Na kraju životinja ustaje iz postranog položaja odn. pravca kretanja kazaljki na satu. Konzervativna metoda često uspeva, ali su recidivi dosta česti. Konzervativna metoda se vrši samo u svežim slučajevima bolesti.
Hirurška metoda: Operacija životinje se vrši u stojećem stavu i u lokalnoj anesteziji.  Daje se paravetebralna i vodiljna anestezija (2% lidokain ili prokain). Paravetebralnu anesteziju je najbolje dati pre pripreme operacionog polja da bi počela da deluju nakon pripreme.
Nakon davanja anestezije pripremi se operaciono polje u levoj paralumbalnoj jami, brijanjem i dzinfekcijom. Rez dužine 15 cm pravi se paralelno sa zadnjim rebrom u distalnoj trećini gladne jame, udaljen od ruba zadnjeg rebra 10 cm. Seče se koža, potkožje, mišići i na kraju se prstima probija peritoneum. Nakon otvaranja trbušne duplje rukom se proverava položaj i veličina sirišta, a zatim se izvlači i prošiva omentum. Omentum se prošiva više puta dvostrukim, debljim, lanenim koncem dugim 70-80 cm uvedenim na “S” iglu. Prošiva se na mestu koje je najbliže sirištu jer je na tom mestu najčvršći.
Nakon prošivanja omentuma, debljom iglom sa gumenim nastavkom (gumena cev od sistema za infuziju) probija se sirište kako bi se ispustili gasovi iz njega. Nakon oslobađanja gasova smanjuje se zapremina sirišta.
Operater zatim rukom provlači “S” iglu uz levu stranu trbušnog zida, pažljivo prema ventralnom delu 10-15 cm ispred pupka i na tom mestu iglom probija trbušni zid. Pomoćnik prihvata i povlači iglu i konac iz trbušne duplje dok operater istovremeno potiskuje sirište ka ventralnom trbušnom zidu sve dok ne prilegne uz njega.
Kad je sirište potpuno privučeno do ventralnog trbušnog zida, pomoćnik skida iglu i veže graničnik uz trbušni zid (kao graničnik mogu poslužiti razni pljosnati predmeti na kojima se nalaze dve rupe, a veoma dobro posluži plastični poklopac od raznih infuzionih rastvora).
Na kraju se zatvara trbušna duplja: peritoneum i duboki mišići se šiju tekućim šavom, a superficijalni mišići, potkožje i koža tapetarskim šavom.
Nakon operacije daje se fina kabasta hrana narednih 7-8 dana, vitamini, infuzija tečnosti, elektrolita i glukoze. Mogu se davati sredstva za zaštitu jetre i sanaciju metaboličke alkaloze ako je prisutna. Antibiotici se daju 3-4 dana nakon opracije ili duže u zavisnosti od telesne temperature. Kožne šavove, kao i graničnik s ventralne trbušnog zida uklanjamo 12-14 dana nakon operacije.

 

Promena položaja sirišta na desno bez ili sa uvrtanjem

(lat. Dislocatio abomasi dextra sine aut cum torsione, engl. Right Displaced Abomasum and Abomasal Volvulus)

 

Kod dislokacije sirišta na desnu stranu, sirište se usled veće količine gasova pomera i smešta između crevne ploče i trbušnog zida na desnoj strani. U nekim slučajevima može doći i do uvrtanja sirišta u području bliskom spoju listavca i sirišta i to na levo ili na desno. Oboljenje se češće javlja nakon teljenja, a više se zapaža kod mladih životinja i teladi.
Uzroci koji dovode do dislokacije na desno su slični kao i kod levostrane dislokacije.
Kod promena položaja sirišta na desno postoji veća mogućnost za nastanak hipohloremije i metaboličke acidoze, a kod uvrtanja nastaju uslovi za resorptivnu intoksikaciju. Bolest je često praćena ketozom.
Simptomi bolesti su u početku bolesti slični kao kod levostrane dislokacije. Pored toga puls životinje može biti ubrzan, smanjeno preživanje i motorika predželudaca, javlja se recidivirajući nadun, napet abdominalni zid, gubi se elastičnost kože i oči upadaju u očnu duplju zbog dehidracije.
Perkusijom se otkriva smanjena muklina jetre i područje timpaničnog zvuka iznad horizontalne linije u visini spoja zadnjeg rebra i rskavice, a ispod nje apsolutna muklina. Protresanjem zida abdomena auskultacijom se čuje zapljuskivanje pa i zvuk padajuće kapi, ali ovaj znak nije patogomoničan kao kod levostrane dislokacije.
Kod velikih proširivanja sirišta ono se rektalno može napipati kao napet, bolan, kranijalno, a nekada ventralno od karlične šupljine. Količina izmeta je smanjena, izmet je pastozan ili grudvastć
U slučaju da dođe i do uvrnuća sirišta tok bolesti je brz i praćen je teškim opštim poremećajima zbog neprohodnosti. Kod životinja se javljaju lakši ili teži količni bolovi, stenjanje i škrgutanje zubima. Na kraju dolazi do resorptivne intoksikacijensa pojavom tahikardije. Teži znaci bolesti su naročito zapačeni kod uvrnuća iznad 180°. Uvrtanje sirišta ima akutan letalan ishod, a kod prskanja sirišta i perakutan.
Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze i kliničkog pregleda. Asimetrija ventralne strane abdomena na desnoj strani pobuđuje sumnju na desnostranu dislokaciju i proširenje sirišta. Pojava količnih bolova, teško opšte stanje i naglo mršavljenje pobuđuju sumnju na uvrtanje sirišta. Zvuk padajuće kapi prilikom auskultacije nije patogomoničan znak jer se može naći kod ascita ili gasom ispunjenih creva.
Tačna dijagnoza se postavlja dijagnostičkom laparatomijom. Diferencijalno dijagnostički isključiti uvrtanje cekuma, ileus i hidrops plodovih ovojnica.
Terapija je konzervativna ili hirurška. Kod konzervativne postoe dva načina. Kod prvog sse životinja obara i u leđnom položaju pomera nekoliko puta polulevo-poludesno i pri tome rektalno ili spolja pritiska područje sirišta prema pupčanoj regiji. Nakon toga životinji se daju blagi parasimpatikomimetici. Drugi način je da se životinji ukine hrana na dva dana uz davanje vode. Životinja se postavi u položaj tako da joj prednji deo bude odignut 25 cm (stavljanje podloge), a zatim se daju spazmolitici, sedativi i kortikosteroidi.
Kod neuspeha konzervativne metode ili kod uvrtanja sirišta primenjuju se hirurške metode. Prognoza je neizvesna, a naročito nepovoljna kod komplikacija (zapaljenje sirišta i peritoneuma) ili kod teškog poremećaja opšteg stanja.
Operacija desnostrane dislokacije je ista kao kod levostrane, samo se zahvat izvodi s desne strane. Upozorenje : u ovom slučaju treba operisati što pre. Uspeh operacije desnostrane dislokacije sirišta je daleko manji u odnosu na operaciju njegove levostrane dislokacije.
Postoperativni tok je kao kod levostrane dislokacije.

 

 

POGLEDAJ SLIKE : http://mario-veterina.hr/novosti/2001/N0131.htm

 

Piše dr vet. med. Miroslav Radić

 

Literatura: 

 

Stamatovic' S., Jovanovic' M., Bolesti papkara I, Bolesti goveda, Beograd 1990. godine

 

Izvori sa interneta:

 

 

http://mario-veterina.hr/novosti/2001/N0131.htm

http://www.merckvetmanual.com/mvm/index.jsp?cfile=htm/bc/21802.htm